تري از دیدگاه طب سنتی يعني حالت انعطاف‌پذيري. مثلا وقتي مزاج شخصي تر و رطوبت بدن او زياد است  به این معنی است که اعضای بدنش انعطاف‌پذير  هستند، استعداد چاقي در اين  فردبيشتر است، كيفيت پوست بهتري دارد، موها انعطاف‌پذيرتر و نرم‌تر است و ممكن است حالت زيادي نگيرد و  ناخن‌ها نیز نرم‌تر است. اين انعطاف‌پذيري، حتي در روحيه این افراد هم خودش را نشان مي‌دهد يعني هم جسم و هم روان انعطاف‌پذيري دارند، به طوري كه با مشكلات راحت‌تر كنار مي‌آيند، موضوعات را بهتر قبول مي‌كنند و حالت يكدندگي و ثبات در عقيده را نیزكمتر  بروز می دهند.

پس مفهوم تري در طب سنتي به معني خيس بودن نيست. بعضي از خوردني‌ها و نوشيدني‌ها مزاجشان تر استیعنی با زياده‌روي در مصرف آنها، در انسان تري ایجاد  می‌شود. از جمله اين مواد مي‌توان به آب، كاهو، دوغ، ماست و کلا لبنيات، غذاهاي رو به ترش و ميوه‌هايي مثل مركبات (پرتقال، ليموترش و …)، هندوانه و كلاً هر خوردني و نوشيدني كه خصوصياتي مانند آب داشته باشد يعني بي‌رنگ و بي‌بو و بي‌طعم و شكل‌پذير باشد اشاره نمود.

خشکی نیز در طب سنتی مفهومی در مقابل تری دارد یعنی ثبات، شکنندگی، انعطاف ناپذیری و حفظ حالت موجود. مواد خشك نيز موادي هستند كه با خوردن زياد يا استفاده موضعي از آنها، حالت خشكي در بدن ايجاد مي‌شود، مثلاً پوست یا مخاط‌ها (مانند بيني، پلک، دهان) خشك  شده و با ضربه یا فشار مختصري ممکن است دچار ترک یا خونريزي شوند، موها ممكن است خشك و بد حالت گردند، و ممكن است  حالت يبوست و اشكال دفع در شخص ایجاد گردد. روان اين افراد (افراد خشك مزاج) هم به همين  طریق دچار یبوست و خشکی بوده، و معمولا روحیات و اعتقادات ثابت و بدون انعطاف پذيري دارند.

بدن انسان‌ها هم مانند ساير اجزاي هستي (گياهان، بدن حيوانات، جمادات و مواد معدني) داراي مزاج است. در واقع مفهوم مزاج، يك طيف است و هر جسمي كه در جهان هستي وجود دارد، از نظر ميزان حرارت و رطوبت، در يك جايي از اين طيف قراردارد، بنابراين مزاج يك مفهوم نسبي است. مثلاً ‌مزاج يك فرد ممكن است نسبت به ديگري گرم‌تر، خشك تر، سردتر و يا رطوبي‌تر باشد.

انسان‌ها هر مزاجي كه داشته باشند، بهترين حالت سلامتي برايشان وقتي است كه در مزاج خودشان متعادل باشند (چه گرم مزاج‌ها و چه سردمزاج‌ها). يكي از راه‌‌هاي اصلي حفظ تعادل مزاج، رعايت خوردني‌ها و نوشيدني‌ها متناسب با مزاج خود است و معني اعتدال مزاج، سالم بودن عملكرد‌هاي جسماني و رواني او  می‌باشد. مثلاً اگر افراد گرم مزاج گرمي‌جات زياد بخورند، از تعادل مزاج خارج  شده،اصطلاحاً دچار گرمي و علائمي مانند تپش قلب، بي‌خوابي، يبوست، عصبانيت و پرخاشگري مي‌شوند كه اين به معناي سوء مزاج و درجاتي از بيماري است كه بايد جلوي آن هرچه سريع‌تر گرفته شود و از مصرف زياد گرمي‌جات پرهيز نمايد. اين اتفاق ممكن است براي تمام افراد با هر مزاجي  رخ دهد. اگر فردي با مزاج گرم و خشك در مصرف سردي‌جات (ماست، دوغ، كاهو و…) هم زياده‌روي كند، دچار سردي مي‌شود.

بنابراين هدف از اين سلسله مقالات، شناخت مزاج افراد و مزاج خوردني‌ها و نوشيدني‌هاي پيرامون ایشان مي‌باشد كه به اين ترتيب با مصرف خوردني‌ها و نوشيدني‌هاي مناسب مزاج، افراد مي‌توانند در حداکثر سطح سلامتي زندگي نمايند.

?مزاج گوشت ها  

✅ #شتر: گرم و خشک

✅ #گاو: سرد و خشک

✅ #گوساله: سرد و تر

✅ #گوسفند: گرم و تر

✅ #بز: سرد و خشک

✅ #مرغ محلی: گرم و تر

✅ #خروس: گرم و خشک

✅ #جوجه مرغ: گرم وتر

✅ #ماهی: سرد و تر

✅ #میگو: گرم و تر

✅ #اردک: گرم و خشک

✅ #غاز: گرم و تر

✅ #بوقلمون: گرم و تر

✅ #کبک: گرم و تر

✅ #بلدرچین: گرم و خشک

✅ #قرقاول:   گرم وتر

✅ #سار: گرم و تر

✅ #گنجشک: گرم و خشک

✅ #کبوتر: گرم و خشک

✅ #آهو: گرم و خشک

✅ #سیرابی: سرد و خشک

✅ #قلوه: سرد و خشک

?? مزاج ادویه جات 

✅ #آویشن: گرم و خشک

✅ #اکلیل کوهی: گرم و خشک

✅ #بادیان رومی(رازیانه): گرم و خشک

✅ #برگ_بو: گرم و خشک

✅ #پونه کوهی: گرم و خشک

✅ #جوز هندی: گرم و خشک

✅ #خردل: گرم و خیلی خشک

✅ #دارچین: گرم و خشک

✅ #فلفل قرمز: خیلی گرم و خشک

✅ #زردچوبه: گرم و خشک

✅ #زعفران: گرم و خشک

✅ #زنجبیل: خیلی گرم و خشک

✅ #زنیان: گرم و خشک

✅ #زیره_سبز: خیلی گرم و خشک

✅ #زیره_سیاه: خیلی گرم و خشک

✅ #فلفل_سیاه: خیلی  گرم وخشک

✅ #سماق: سرد و خشک

✅ #هل: گرم و خیلی خشک

✅ #میخک: خیلی گرم و خشک

✅ #گلپر: گرم و خشک

✅ #سیاهدانه: گرم و خشک

✅ #انیسون: گرم و خشک

✅ #گلرنگ: گرم وخشک

?? مزاج میوه جات

✅ #سیب: گرم و تر

✅ #انار: سرد و تر

✅ #به: معتدل

✅ #گیلاس: سرد و تر

✅ #آلبالو: سرد و خشک

✅ #آلو: سرد و تر

✅ #زردآلو: سرد و تر

✅ #گوجه سبز: سرد و خشک

✅ #آلو_سیاه: سرد و تر

✅ #آلوقطره_طلا: سرد و خشک

✅ #ازگیل: سرد و خشک

✅ #انجیر: گرم و تر

✅ #زیتون: گرم و خشک

✅ #زالزالک: سرد و خشک

✅ #انگور: گرم و تر

✅ #گلابی: گرم و تر

✅ #شفتالو: سرد و تر

✅ #موز: گرم و خشک

✅ #آناناس: گرم و تر

✅ #انبه: گرم و خشک

✅ #شلیل: سرد و تر

✅ #هلو: سرد و تر

✅ #خرما: گرم و خشک

✅ # رطب : گرم و تر

✅ #نارگیل:گرم وخشک

? مزاج صیفی جات 

✅ #خربزه: گرم و خشک

✅ #هندوانه: سرد و تر

✅ #طالبی: گرم و تر

✅ #گرمک: سرد و تر

✅ #دستنبو: گرم و تر

✅ #خیار: سرد و تر

✅ #کدوحلوایی: گرم و تر

✅ #گوجه فرنگی: سرد و تر

✅ #فلفل_دلمه ای: گرم و خشک

✅ #فلفل_سبز: گرم و خشک

✅ #کدو خورشتی: سرد و تر

✅ #بادنجان: سرد و خشک

?? مزاج بذرهای ملین

✅ #قدومه شیرازی: گرم و تر

✅ #تخم_مرو: سرد و تر

✅ #خاکشیر در آب گرم : گرم و تر

✅ #خاکشیر در آب سرد : سرد

✅ #بارهنگ: معتدل به گرم

✅ #سرشیر: سرد و تر

✅ #اسفرزه: سرد و تر

✅ #فرنجمشک: گرم و خشک

✅ #تخم_شربتی: گرم و تر

✅ #بالنگو: گرم و تر

✅ #تخم_ریحان: گرم و تر

?? مزاج سبزیجات

✅ #تره: خیلی گرم و کمی خشک

✅ #کلم_برگ: سرد 

✅ #گل_کلم: سرد 

✅ #ریحان: کمی گرم و خشک

✅ #جعفری: خیلی گرم و خشک

✅ #شنبلیله: گرم و خشک

✅ #گشنیز: سرد و خشک

✅ #ریواس: سرد و کمی خشک

✅ #مارچوبه: گرم و تر

✅ #قارچ: سرد و تر

✅ #لوبیاسبز: سرد و تر

✅ #خرفه: خیلی سرد

✅ #تربچه: گرم و خشک

✅ #پیازچه: گرم و خشک

✅ #نعناع: نسبتا گرم و خشک

✅ #ترخون: خیلی گرم و خشک

✅ #مرزه: نسبتا گرم و خشک

✅ #پونه: گرم و خشک

✅ #شاهی: گرم و نسبتا خشک

✅ #شوید: گرم و خشک

✅ #اسفناج: کمی سرد و تر

✅ #کرفس: گرم وخشک

 مزاج ریشه ها

✅ #شلغم: سرد و تر 

✅ #ترب_سیاه: گرم و خشک

✅ #پیاز: معتدل به گرم

✅ #سیر: گرم و خشک

✅ #سیب_زمینی: سرد و تر

✅ #سیب_زمینی_ترشی: کمی گرم و تر

✅ #هویج فرنگی: گرم و تر

✅ #زردک: گرم و تر

✅ #کلم قمری: معتدل

✅ #موسیر: گرم و خشک

✅ #چغندر: گرم وتر

   

?? مزاج مغزهای گیاهی

✅ #بادام_هندی: گرم و خشک 

✅ #گردو: گرم و خشک

✅ #بادام_درختی: کمی گرم و تر

✅ #پسته: گرم و خشک

✅ #بادام_زمینی: گرم و تر

✅ #بادام_کوهی:گرم و خشک

✅ #کنجد: گرم و تر

✅ #شاهدانه: گرم و خشک

✅ #تخمه_آفتابگردان: گرم و تر

✅ #تخمه_کدو: سرد و تر

✅ #تخمه_هندوانه: سرد و تر

✅ #تخمه_خربزه: گرم و تر

✅ #چلغوز: خیلی گرم وخیلی خشک

?? مزاج حبوبات وغلات

✅ #نخود: گرم و خشک

✅ #لوبیاسفید: معتدل

✅ #لوبیاچیتی: معتدل

✅ #لوبیاقرمز: معتدل

✅ #لوبیاچشم_بلبلی:معتدل

✅ #عدس: سرد و خشک

✅ #دال_عدس: معتدل

✅ #گندم: گرم و تر

✅ #جو: سرد و تر

✅ #جودوسر: معتدل

✅ #ماش: گرم

✅ #لپه: گرم و خشک

✅ #برنج ایرانی: معتدل

?? مزاج لبنیات

✅ #ماست: سرد و تر

✅ #شیر: کمی سرد و تر

✅ #کره: سرد و تر

✅ #دوغ: خیلی سرد و تر

✅ #سرشیر:.سرد و تر

✅ #خامه: سرد و تر

✅ #پنیر: سرد و خشک

✅ #کشک: سرد و خشک

✅ #قره_قروت: سرد وخشک

  ???

 ☘مرکز طب اسلامی آیت الله تبریزیان 

@tabghirokarzin